Çocuklar için çevre bilinci

 Necati Güngör 

Ömer Faruk, kültür ve edebiyat çevreleri için yabancı bir ad değil: Başarılı bir yayıncı, ödüllü bir araştırmacı ve eleştirmen.

Ömer Faruk bu kez çocuklar için kaleme aldığı bir masal kitabıyla okur karşısında: “Defne Ağacı ve Orman Kardeşliği”.

Altı-sekiz yaş grubu için çağdaş bir masal bu. Hedeflediği yaş grubunun kolayca okuyup anlayacağı düzeyde yalın, akıcı, dolaysız bir anlatıma sahip masal. Masalın söylediği ana düşünce şu: Üzerinde yaşadığımız dünyada bütün canlılarının aynı ölçüde sağlıklı yaşama hakkı var. İster insan olsun, ister hayvan olsun,  isterse bitkiler, ağaçlar, hatta dağlar taşlar, denizler ırmaklar olsun… Hepsinin, herkesin yaşama hakkı aynı.

Bunu söylerken masalın, çocuk aklının, edebiyatın sınırlarını zorlamıyor yazar. Her şey hayatın olağan akışı içinde sergileniyor. Çünkü hedeflenen yaş grubundaki çocukların algı düzeyi göz önüne alınarak kurgulanmış her şey. Ağaçların adlarından, ormanda yaşayan sevimli hayvanlardan doğa olaylarına kadar.

Olaylar, ormanın sevimli hayvanlarının bir gün sırayla hapşırmasıyla başlıyor.  Bunun nedeni, masal dağının öte yüzünden ormana doğru sürekli karabulutların gelmeye başlaması.

Dolayısıyla dağın iki yüzünde bir çelişki kendini gösterir: Bir yanda çevreye kara duman bulutları salan bir fabrika vardır; öte yanda, hayvanları, bitkileri, ağaçları, billur dereleriyle bir yeryüzü cenneti. Fabrika bacaları doğaya sürekli zararlı dumanlar salmaktadır. Doğaya verilen bu zararı ortadan kaldırmak için tüm canlılar birlik oluşturma kararı alırlar. Artık el ele yürütülen bir çevre mücadelesi söz konusudur. Önce, ormanın bilge ağacı defnenin önerisiyle işletme sahipleri uyarılıyor. Uyarılar sonuçsuz kalınca rüzgârın yardımı devreye giriyor. Ortalık toz duman oluyor, çatılar bacalar uçuyor, fabrikanın çarklarının, dişlilerinin arasına toz toprak giriyor. Makineler duruyor…

Olaylar bir çizgi film senaryosu gibi gelişiyor, yaşananlar masal mantığı içinde aktarılıyor. Yalın anlatım, şiirsel bir tat bırakıyor okurun zihninde. Masalın sürprizleri, şaşırtıcı dönemeçleri yok. Bu da çocukların daha kolay kavraması amacından kaynaklanıyor belki.

Yazar, hedeflediği yaş grubu içinde yer alan kendi kızının  (Defne) algı düzeyini ölçüt almış görünüyor.  Başarısının gizi sanırız bundan kaynaklanıyor.

Türk edebiyatında çevre teması ilk kez işlenmiyor. Ömer Faruk’un işlediği konu, Sadri Ertem’in “Bacayı İndir Bacayı Kaldır” öyküsünü akla getirse de, onunla tek ilgisi çevre kirliliğine dikkat çekilmesi… Sadri Ertem sanayileşmenin çevre sağlığını tehdit ettiği ilk dönemlerde yetişkinlerin dikkatini çekmeye çalışırken; Ömer Faruk bir masal çerçevesinde çocuklarda bilinç kıvılcımı yakmayı hedeflemiş.

Edebiyatta çevre teması derken, elbette Sait Faik’in “Son Kuşlar” öyküsünü de anımsamamak mümkün değil elbet. Ne diyordu bu usta yazarımız? “Gün gelecek, tabiat ananın yeşil saçlarını çocuklar göremeyecek.”

Bugün o tehlike ortadan kalkacağına daha da büyümüş görünüyor. Dolayısıyla, daha fazla yazarın bu temaya eğilmesi gerekiyor.

“Defne Ağacı ve Orman Kardeşliği”nde Ömer Faruk, bu görevi yerine getirme kaygısı içinde.

Elbette bu masalın resimlerinden de söz etmek gerekiyor. Ressam Buket Topakoğlu’nun güzel tabloları, masalı bütünleyen bir görüntü sergiliyor. Masal kahramanlarını okur kafasında kolayca canlandırıyor; onları sevimli kılıyor.

Yukarıda belirttiğim altı-sekiz yaş grubu çocuklarının ilgiyle okuyacakları bir masal olduğunu söylemek hiç de fazla bir iddia olmaz.

Bundan böyle Ömer Faruk’un yeni ve değişik çocuk kitaplarını bekleyecek çocuklar.

Defne Ağacı ve Orman Kardeşliği, Ömer Faruk,

Yapı Kredi Yayınları/Doğan Kardeş, 52 sayfa, İstanbul, 2012

*

Kasım 2012, Vatan Kitap